Петгодишно дете е способно да фати топка со две раширени раце, т.е. тупаници. Кај нас, само 50 отсто од децата на таа возраст можат да фатат десет пати фрлена топка со раширени раце.
Децата треба да се движат за да се развиваат здраво и да се чувствуваат добро. Движењето е основа за развој на мозокот, вели д-р Ранко Рајовиќ .
Експертите, како и родителите, постојано бараат нови алатки и нови технолошки откритија, а пред неколку децении на сите им беше јасно дека алатката, односно играчката, веќе постои , толку едноставна и магична на сите прсти, неговото величество – топката .
Да, сè би можело да биде толку едноставно, но во овој момент самиот збор топка раѓа многу можни проблеми за денешните родители и експерти. Следат различни прашања: Каква топка е потребна? Која големина? Која тежина? Какви бои и слично ? Одговорот е лесен, на детето му треба топка.
Драги родители, детето нека си ја избере топката сам, понудете му две-три , но изборот нека биде негов. Неверојатно е, но детето само ја избира играчката, во случајов топката, која навистина му е потребна.
Искуството ни кажува дека потешките топки избираат деца кои имаат проблеми со проприоцептивната интеграција . Проприоцепцијата, која често се нарекува шесто сетило, е способност за контролирање на мускулите и рамнотежа, со што човекот се спротивставува на гравитацијата.
Гравитациското влијание е еден од најголемите стимулатори на нервната структура бидејќи се одвива постојано, за разлика од другите дразби. Гравитацијата е толку силен поттик што живиот свет не би постоел без неа .
Научниците испратија живи организми во вселената за да тестираат како недостатокот на гравитација влијае на мозокот, тие забележаа брза и значајна дегенерација на мозочните клетки.
Ние се спротивставуваме на гравитацијата користејќи ги нашите големи мускули и зглобови, што е многу важна способност на нашето тело. Можеме да заклучиме дека одморот , прекумерната употреба на паметни телефони или седењето пред телевизор го намалуваат влијанието на гравитацијата како важен стимул кој во голема мера влијае на развојот на мозокот.
Сè повеќе има деца на кои им недостига внатрешна мапа на сопственото тело, т.н. шема на телото , која се формира кај деца со типичен развој во првите години од животот. Многу деца не можат да препознаат делови од телото во огледалото, иако знаат дека имаат нос, кога ќе ги замолиме да го покажат, често се случува да покажат некој друг дел од телото на главата, на пример уво. Таквите деца се несмасни и често удираат по предмети на патот. Кога стојат и ги затвораат очите, се нишаат и се тетерават .
Ваквиот впечаток на оддалеченост од телото има силно влијание врз социјализацијата и емоционалниот развој на детето . Децата треба подобро да го чувствуваат своето тело и неговите граници, па затоа треба со нив да го вежбате искуството на шемата на телото, како што се следните вежби: Ставете топка на главата! Соберете ја топката со левата рака! Ставете ја топката зад грб и такви работи. Децата, додека ги следат горенаведените наредби, ги совладуваат и просторните и временските димензии, пишува Детињарије .
Детето кое не ја совладало фината моторика, обично ќе ја избере најмалата топка и ќе се обиде успешно да манипулира со неа, тоа е добро, бидејќи детето потоа практикува одредена вештина водено од внатрешната мотивација, а тоа е важен фактор во учењето.
Некои деца ќе изберат врежани, шилести топчиња. Таквите деца треба да направат добра рамнотежа во тактилниот сензор. Затоа, изборот на топката да го оставиме на детето.
Во денешно време факт е дека топката е запоставена, но секако моќно оружје за развој. Петгодишно дете е способно да фати топка со две раширени раце, т.е. тупаници. Во Србија само 50 отсто од децата на таа возраст можат да фатат десет пати фрлена топка со раширени раце.
Ако детето не биде стимулирано на време, некои вештини нема да се развијат во целост. Стимулирачката средина директно влијае на развојот на мозокот, пред се на церебралниот кортекс, придонесувајќи за оптимален развој на вештините и способностите на детето.
Важноста на топката е голема и навистина топката е најдобрата играчка на сите времиња, генерации и векови, а еве зошто:
Активностите со топка ги намалуваат тешкотиите во визуелно-моторната координација
Во водените активности, децата се учат да го следат редоследот на команди од едноставни до сложени инструкции и да научат дека секоја акција има свој редослед, што е многу важно
Активностите со топката ја подобруваат способноста на просторните претстави
Следниве команди ја совладаат и временската димензија
Тие учат да го организираат своето тело според упатствата што ги добиваат: Земете ја топката со левата рака и одете по исцртаната линија итн.
Активноста со топката ги интегрира сетилото за вид, сетилото за слух, чувството за рамнотежа, тактилното и проприоцептивното сетило, активира голем број регии на церебралниот кортекс и на тој начин се гради богата нервна мрежа.
Ја намалува тешкотијата во одредувањето на големината, растојанието и силата
Одлична аеробна активност која придонесува за подобар проток на кислород до мозокот
Топката ни дава можност да дејствуваме корективно на хиперактивното однесување и може да го подобриме на многу начини
Го зголемува опсегот на внимание
Топката е важна за развој и стимулација на регионите во церебралниот кортекс за динамично сместување, фини моторни вештини и рамнотежа . Тоа е моќно средство за рана превенција на диспраксија, дисграфија и дислексија, нарушувања кои можат да се појават подоцна во училишната возраст.
Како што истакнува д-р Рајовиќ, гледањето телевизија и компјутери сè повеќе го занемаруваат развојот на оваа исклучително важна функција на окото , што може да резултира со намалување на бројот на синапсите во одредени региони на мозокот.
Тој додава дека динамичното сместување се развива речиси целосно до петтата (седум) годишна возраст со брзо движење на очите, трчање, следење предмети, прескокнување пречки, а децата денес се повеќе ја заменуваат играта со гледање во екранот, што има многу негативно влијание врз развој.
Топката е идеална алатка за овие вежби , бидејќи следејќи ја топката што постојано ја сместува окото, постојат различни активности: помеѓу два огана, фрлање на топката, тркалање, додавање, тенис, пинг-понг и многу други.
Активностите и идеите се многубројни. Во секоја куќа може да се најде богата колекција на заборавени топки, секоја топка е добра без разлика дали е голема или мала, закачена на конец, фрлена во мрежа или слободна, важно е топката и детето да се движат и следат.
