Јамката е затегната околу вратот на Авганистанките. Талибанците, и покрај претходните ветувања за либерален пристап до нивните права, воведоа дополнителни ограничувања
Тие штотуку издадоа декрет со кој на авганистанските жени им се наредува да ги покриваат своите тела од глава до пети. Пред неколку месеци ги затворија средните училишта за девојки, а потоа строго ја ограничија слободата на патување на жените.
– Ситуацијата на жените во Авганистан е многу, многу лоша, бидејќи тие ги загубија сите свои основни права – вели Јагода Грондецка, новинарка специјализирана за прашања од Блискиот Исток.
Жената никогаш не одлучува за себе
Кога Американците се повлекоа од Авганистан во август 2021 година, талибанците почнаа да го применуваат својот режим. Сите Авганистанки беа веднаш санкционирани. Јагода Грондецка била сведок на овие настани бидејќи била единствената полска новинарка која живеела во Кабул во тоа време.
– Жените имаат ограничена слобода на движење, односно не можат да патуваат на подолги растојанија или да ја напуштат државата без машка придружба која е сопруг или сроден маж. Друга работа што ја изгубија беше пристапот до пазарот на труд, кој го имаа многу ограничен. Всушност, моментално има малку сектори во кои авганистанските жени можат да работат – вклучително образование и здравствена заштита, бидејќи некој треба да ги лекува, а не маж. Она што е можеби најстрашно за ограничувањето на правата на авганистанските жени е нивната попреченост. Цитирајќи го последниот декрет дека жените мора да го покриваат телото од глава до пети, ситуацијата е дека жената не се казнува за несоодветна облека, туку нејзиниот машки старател, односно жената не е независна личност која одлучува и одговара за тоа што го прави. Така, кога жената е непослушна, нејзиниот сопруг е казнет,
„Талибанците не мислат дека ги одземаат правата на жените“
Вреди да се напомене дека рестриктивниот закон не е нов за сите Авганистанки, бидејќи жените во многу провинции живеат вака со векови. Тие се одвоени од надворешниот свет, што меѓу другото се сведува на тоа што сами не излегуваат од дома. За урбаните жени, пак, новонастанатата ситуација е драма со која досега не се занимавале.
– Тие се преплашени бидејќи овие ограничувања се насочени пред се кон образовани жени кои имале кариера и имале мала независност. Сега тоа им се одзема – додава новинарот.
– Многу мажи се на мислење дека нивните сопруги живеат многу подобро од оние на Запад, кои треба да се грижат за себе, односно да одат на работа и да заработат за живот. Авганистанките имаат се што им обезбедуваат нивните сопрузи – вели Јагода Грондецка.
Образование
– Во земјава владееше хаос. Авганистанките изгубија се, но има една работа што не може да им се одземе. Тоа е образованието. Засега има забрана за посетување на училиште за девојчиња над шесто одделение, па образованието завршува на ниво на основно училиште. Досега, талибанците исто така не им забранија на жените да посетуваат универзитети. Секако, тука има огромни ограничувања – дамите остануваат што подалеку од мажите и во одредени денови одат на факултет, што значи дека студиската програма мора да се заврши за половина пократко. Тоа има огромно влијание врз степенот на образование – вели новинарка.
– Кога би требало да посочам една забрана, најлоша за Авганистанците, иако тоа е избор меѓу чума и колера, би рекол дека е забрана за образование. Многу жени велат дека можеме целосно да се покриеме, да се покриеме од глава до пети, но сакаме да одиме на работа. Оваа забрана им нанесе душевна траума, бидејќи на отворањето на училиштата чекаа повеќе од половина година, а штом беа отворени веднаш беа затворени – објаснува Јагода Грондечка.
„Забраната за девојчиња има мала поддршка од јавноста“
Авганистанките се свесни дека нивните ќерки, лишени од пристап до училиштата, нема да имаат шанса за подобар живот. Во свет полн со забрана и репресија, пристапот до науката се чини дека е нивната единствена надеж за подобар живот. Во тој поглед, Талибанците тука не најдоа плодна почва.
– Кога разговарате со Авганистанки кои немаа можност да се образуваат затоа што пораснаа под првиот талибански режим, па не можеа да одат на училиште, никогаш не сум сретнала Авганистанка која би рекол дека не ја сака. ќерките да одат на училиште. Тие разбираат дека образованието на овие девојки е клучот за подобар живот, но сакаат тоа да се одвива во одредени граници, бидејќи не можат да замислат дека нивната ќерка ќе заврши училиште, факултет и ќе замине во светот на кариерата, а таа исто така избира сопруг.
– Затоа оваа забрана за школување за девојчиња има мала поддршка од јавноста. Одбивноста кон образованието функционира само кај повеќето православни луѓе, кои веруваат дека ако нивните ќерки престанат да учат, подоцна нема да ги почитуваат правилата на скромноста – вели поранешниот дописник за ofeminin.pl.
